High-fidelity audio - of hifi, in het kort - is geluid dat zo nauwkeurig mogelijk wordt gereproduceerd vanaf de oorspronkelijke opname. Afgezien van het organiseren van een live-optreden of concert in je eigen woonkamer, zou een hifi-installatie de beste geluidskwaliteit moeten produceren die je thuis kunt ervaren.

Maar de term 'hifi' is subjectief. Het hangt evenveel af van persoonlijke smaak als van technische factoren. Sommigen beschouwen de kwaliteit van een standaard cd als hifi, omdat die in de buurt komt van het helderste geluid dat het menselijk oor kan waarnemen. En anderen streven weer een weergave na die nóg zuiverder is. Ze willen kunnen genieten van subtiele details zoals een bepaalde stem in een koor, of het geluid van een vinger die langs een gitaarsnaar glijdt.

In deze gids gaan we dieper in op hifi-geluid en bespreken we alles van geluidsgolven tot de componenten waar je doorgaans mee te maken krijgt bij een thuisinstallatie. En ook niet onbelangrijk: we helpen je te bepalen wat hifi voor jou betekent. Want wat voor zin heeft hifi-geluid als je oren er niet van genieten?

Wat is hifi-geluid?

Hifi-geluid geeft het geluid van een oorspronkelijke opname weer met minimale vervorming en een volledig, nauwkeurig bereik van hoorbare frequenties. Als het menselijk oor niet in staat is om een verschil te onderscheiden tussen een live-optreden en een geluidsweergave van dat optreden, dan wordt die geluidsweergave doorgaans beschouwd als hifi.

Misschien denk je dat de evolutie van geluidstechnologie in de afgelopen eeuw één lange, ononderbroken mars naar hifi-perfectie is geweest. Maar dan heb je het mis.

Een beknopte geschiedenis van hifi

De term hifi werd geïntroduceerd in de jaren 50 om de nieuwe thuis-audiosystemen te beschrijven die vaak uit meerdere onderdelen bestonden. Dergelijke installaties behaalden een niveau van sonische nauwkeurigheid dat de fonografen en AM-radiofrequenties van de jaren ervoor ver overtrof.

De ontwikkeling van stereofonische apparatuur, die opgenomen geluiden voorziet van een groter gevoel van breedte en ruimtelijkheid, betekende een bijzonder belangrijke doorbraak in hifi-geluid. Een volgend mijlpaal werd bereikt in de jaren 80 met de doorbraak van de cd, een nieuw digitaal formaat dat ruis verminderde zonder veel in te boeten aan kwaliteit.

Maar in de jaren 2000 ging de geluidskwaliteit er juist op achteruit met de komst van streaming, dat geluidsbestanden comprimeert zodat ze minder opslagruimte in beslag nemen. Die compressie gaat meestal ten koste van de geluidsgetrouwheid. Nieuwe streamingformats laten betere resultaten zien. Maar voordat we te ver vooruitlopen en ingaan op specificaties, kunnen we beter eerst vaststellen wat we eigenlijk horen als we naar hifi-geluid luisteren.

Vijf belangrijke elementen van hifi-geluid

Als je zou zeggen dat hifi-geluid geluid is dat 'goed klinkt', zou dat technisch gezien kloppen. Maar welke elementen van een opname dragen ertoe bij dat iets goed klinkt?

Er zijn nogal wat aspecten waarop we kunnen ingaan, maar er zijn vijf belangrijke factoren om op te letten bij het evalueren van de getrouwheid van een digitale geluidsopname:

1. Minimale ruis en vervorming
   
   Hoe groter het aantal bits in een digitale geluidsopname, des te groter het dynamische bereik. Dit betekent minder 'witte ruis' tijdens stille momenten en minder vervorming van geluiden tijdens luide momenten.
   
2. Breedte en ruimtelijkheid
   
   Geluid is een trilling die zich voortbeweegt door de ruimte. De illusie van deze ruimte kan worden gecreëerd met stereoapparatuur die ervoor zorgt dat het geluid uit een set speakers meer omvattend aanvoelt en minder alsof het uit één enkele richting komt.
   
3. Separatie van instrumenten
   
   De ruimte tussen geluiden in een opname doet er ook toe. Bij hifi-geluid moet er een goede separatie zijn tussen instrumenten en vocalisten, zodat je de unieke kenmerken (waaronder de fysieke ruimte) van elk van die elementen duidelijk kunt horen.
   
4. Tonale balans
   
   De balans van bass, treble en middentonen in een mix is cruciaal. Te veel bass kan ertoe leiden dat een nummer dof klinkt; te veel hoge tonen kunnen het blikkerig en hard laten klinken. De meeste audiofielen geven de voorkeur aan een neutralere of natuurlijkere tonaliteit met een subtiel evenwicht van tonale accenten.
   
5. Persoonlijke smaak
   
   Hoe vind jij het klinken? Dit is misschien wel belangrijker dan al het andere en kan ertoe leiden dat jij hifi anders definieert dan anderen.

Dit waren de basiselementen van hifi-geluid. Laten we nu kijken hoe twee belangrijke maatstaven - samplesnelheid en bitdiepte - kunnen helpen om grotere nauwkeurigheid te bereiken in digitale audioformaten.

Wat zijn samplesnelheid en bitdiepte?

Tegenwoordig luisteren de meeste mensen naar audio op digitale formaten, zoals streamingdiensten. Deze formaten kunnen worden weergegeven door een hifi-geluidssysteem met behulp van een DAC, een converter die digitaal naar analoog omzet.

Naast het omzetten van digitale audio naar een analoge golfvorm, is de taak van een DAC voornamelijk het verfijnen van de tonaliteit en de algemene geluidskwaliteit van de digitale audiobronopname.

Dat doet hij door kleine momentopnames, of samples, van de originele geluidsgolf te maken en die momentopnames samen te voegen tot een analoge golfvorm. Dit is hetzelfde principe als bij een filmcamera, die kleine momentopnames van een livebeeld maakt en ze aan elkaar plakt om een film te maken.

De samplesnelheid beschrijft het aantal momentopnames dat wordt gemaakt van de originele geluidsgolf. Hoe hoger de samplesnelheid, des te dichter komt de weergave bij het origineel. De samplesnelheid van een cd van 44,1 kHz is standaard voor opgenomen muziek, en houdt in dat er 44.100 samples per seconde worden genomen.

Als de samplesnelheid aangeeft hoeveel momentopnames er worden gemaakt van de geluidsgolf, dan geeft de bitdiepte aan hoeveel informatie elk van deze momentopnames kan vastleggen. Een grotere bitdiepte betekent een breder dynamisch bereik. Met andere woorden een groter verschil tussen het hardste geluid dat je kunt afspelen zonder vervorming en het stilste geluid dat je kunt opnemen zonder het verlies van resolutie.

Cd's hebben een bitdiepte van 16 bits per sample, waarmee meer dan 65.500 amplitudewaarden kunnen worden opgenomen. Dat is geen willekeurig getal. De standaard samplefrequentie van cd's werd gekozen omdat men dacht dat 16 bits het volledige bereik van stille tot harde geluiden dekt die mensen kunnen horen. Onderzoek uit 2016 uitgevoerd door Joshua Reiss aan de Queen Mary University of London trok dit in twijfel en suggereerde dat sommige mensen het verschil kunnen waarnemen tussen cd's en hi-res audiotracks die tot 24 of 32 bits per sample kunnen bereiken.

Hifi-geluid combineert een hoge samplesnelheid met een hoge bitdiepte, wat resulteert in een 'lossless' en natuurgetrouwe weergave van de oorspronkelijke opname. Of je daadwerkelijk het verschil kunt horen kan helpen bepalen welke geluidskwaliteit aan jouw persoonlijke standaarden voldoet.

Hoe haal je hifi-geluid in huis?

Wil je zelf een hifi-geluidsinstallatie samenstellen? Dan zijn hier een aantal manieren waarop je dat kunt doen afhankelijk van je budget en de gewenste mate van personalisatie.

Veel audiofielen geven de voorkeur aan een modulair systeem dat een aantal verschillende onderdelen (cd-speler of platenspeler, voorversterker, DAC, versterker, speakers, subwoofer, enz.) combineert van verschillende fabrikanten. Je kunt ook kiezen voor een geïntegreerd systeem dat al deze componenten combineert in één apparaat.

Geluidsbron

Ten eerste heb je een cd-speler, platenspeler of streamingplatform nodig dat je geluid produceert. Wees je er daarbij van bewust dat bepaalde streamingplatforms (zoals Spotify) geen hifi-geluidsoptie hebben. Terwijl andere (zoals Apple Music en Tidal) bij bepaalde abonnementen wel lossless, hi-res audio bieden.

DAC

Zoals hierboven al eens behandeld, converteert een DAC digitale audio naar analoog. Veel hifi-producten, zoals Sonos Port hebben een ingebouwde DAC. Deze DAC zorgt ervoor dat alle gestreamde audio zo wordt geconverteerd en weergegeven dat het zo helder mogelijk klinkt.

Versterker

Een versterker verbetert het geluidssignaal dat wordt geproduceerd door de DAC. Hij versterkt het signaal voldoende om speakers te versterken zonder de kwaliteit te vervormen.

Speakers

Het geluid komt uit de speakers. De meeste hifi-systemen hebben minstens twee speakers en zijn bedoeld om in stereo naar te luisteren.

Sommige individuele speakers maken een stereobeleving mogelijk doordat er meerdere speakers in dezelfde behuizing zijn geplaatst. Sonos Five herbergt bijvoorbeeld drie woofers met grote uitslag (lage en middenfrequenties) met drie tweeters (hoge frequenties). En je kunt twee Sonos Five's combineren voor een nog bredere geluidsbeleving.

Akoestiek van de kamer

De unieke akoestiek van de kamer doet er ook toe. Het is verbazingwekkend wat je kunt bereiken door een paar geluidsabsorberende gordijnen of boekenplanken toe te voegen. En als je een Sonos-systeem gebruikt, dan analyseert Trueplay™-tuningtechnologie alle contouren van de ruimte om de EQ van de speaker te optimaliseren.

Je kunt een hifi-systeem altijd uitbreiden (en dat is precies wat heel veel mensen hun hele leven doen). Maar deze essentiële componenten zouden genoeg moeten zijn om mee te beginnen.

De voordelen van hifi-geluid

Betere geluidskwaliteit

Sommige mensen weten niet wat ze missen totdat ze een hifi-systeem hebben gehoord. Als je gewend bent om te luisteren via een kleine laptopluidspreker of zelfs een bluetooth-koptelefoon van hoge kwaliteit, zul je versteld staan van de diepte en het detail van het geluid dat je hoort op een echt hifi-systeem.

Het reproduceert wat de artiest voor ogen had

Films worden gemaakt voor grote schermen en een luide speakers. En geen enkele musicus of componist stelt zich voor dat zijn meesterwerk wordt afgespeeld via een blikkerige cassettespeler. Hifi-geluid laat je deze werken horen zoals ze bedoeld zijn.

Een intensere luisterbeleving

Hifi-geluid kan de emotionele ervaring van het horen van een muziekstuk versterken. Soms is het zelfs alsof je het voor het eerst hoort.

De nadelen van hifi-geluid

Je hebt speciale apparatuur nodig

Niet alle koptelefoons, speakers of streamingdiensten zijn in staat een hifi-geluidsbeleving te creëren. Je zult moeten investeren in apparatuur. En beknibbelen op maar een component - speakers, een versterker, enz. - kan het effect van de spullen waarin je investeert bederven. Maar hifi wordt steeds toegankelijker en Sonos biedt zelfs kant-en-klare sets op verschillende prijsniveaus om je op weg te helpen.

Vaak niet beschikbaar op streamingdiensten

De meest populaire streamingdienst, Spotify, biedt nog steeds geen hi-res audiotracks. Andere doen dat wel, maar hun hi-res bibliotheken kunnen nog steeds beperkt zijn. Deze situatie verbetert, maar het verklaart waarom zoveel audiofielen hun platen en cd's nog niet de deur uit hebben gedaan.

Grotere bestandsformaten

In de volgende paragraaf gaan we hier verder op in, maar omdat de meeste hifi-audioformaten ongecomprimeerd zijn, nemen ze doorgaans veel ruimte in op een harde schijf. Wil je graag hifi-geluid streamen, dan is het de moeite waard om te overwegen om je schijfruimte te upgraden.

Hifi-bestandstypes

Niet elk bestandsformaat is in staat hifi-geluid weer te geven. MP3's halen bijvoorbeeld slechts 96 tot 320 kilobits per seconde (kbps) - aanzienlijk minder dan standaard cd's. Hier volgen een aantal formaten die het wel kunnen:

Waveform Audio File Format (WAV):

WAV is een ongecomprimeerd formaat dat gebruikmaakt van dezelfde coderingsindeling als cd's. Omdat het niet gecomprimeerd is, kunnen bestanden vrij groot zijn

Audio Interchange File Format (AIFF):

WAV werd oorspronkelijk ontwikkeld door Microsoft en het antwoord van Apple daarop was het ongecomprimeerde AIFF-formaat Er bestaan ook gecomprimeerde, lossy varianten van AIFF; deze nemen minder ruimte in ten koste van de kwaliteit.

FLAC (Free Lossless Audio Compression):

FLAC is een ander lossless formaat dat compatibel is met veel verschillende systemen. Sommige audiofielen beschouwen het als een soort gouden standaard voor het combineren van lossless compressie met kleinere bestandsformaten dan concurrerende formaten.

ALAC (Apple Lossless Audio Codec):

ALAC, een ander formaat van Apple, heeft een soortgelijke geluidskwaliteit als FLAC, maar is mogelijk minder compatibel met niet-Apple ecosystemen.

Master Quality Authenticated (MQA):

Dit formaat wordt voornamelijk gebruikt voor Tidal-tracks. Hoewel het technisch gezien lossy is, kan het een geluidskwaliteit behalen die niet te onderscheiden is van andere hifi-bestandstypen met aanzienlijk kleinere bestandsgroottes.

Is hifi het waard?

Of hifi het waard is, is afhankelijk van je antwoorden op een aantal vragen.

Kun je het verschil waarnemen tussen een ongecomprimeerd bestandsformaat en een MP3? Niet iedereen kan dat – en je hoeft het jezelf niet kwalijk te nemen. Veel volwassenen lijden aan licht gehoorverlies dat hun vermogen om compressie te detecteren belemmert.

Vind je het belangrijk? Zelfs sommige mensen die het verschil kunnen horen tussen gecomprimeerde en ongecomprimeerde bestanden vinden de eerste prima. Anderen kunnen nauwelijks nog naar MP3's luisteren nadat ze echte lossless kwaliteit hebben ervaren en vinden het net alsof je modder in je oren hebt.

Beschik je over het budget om te kunnen upgraden? Hifi-geluid krijg je niet gratis en het is zeker zo dat je honderden of duizenden euro's kunt besteden aan verschillende componenten zonder een geluid te verkrijgen dat jij je oren waardig vindt. Maar er zijn betaalbaardere manieren om een perfect hifi-geluid te krijgen, zonder dat je hele budget er aangaat.

Sonos is een geweldige manier om van hifi-geluid te genieten. Onze populaire hifi-set bestaat uit twee Sonos Five speakers die een premium multi-room geluidsbeleving mogelijk maken met gedetailleerde separatie tussen het linker- en rechterkanaal. Misschien is het alles wat je ooit nodig hebt.